ترازیاب چیست ؟

ترازیاب یا نیوو یک وسیله اپتیکی است که جهت تعیین اختلاف ارتفاع بین دو یا چند نقطه نسبت به هم و یا نسبت به یک سطح مبنا در نقشه برداری و یا ساخت و ساز استفاده می شود.

اولین ترازیاب

از جمله دستگاه های اولیه مورد استفاده جهت ترازیابی تراز آبی (water level) بوده که توسط ایرانیان باستان به کار برده می شد. این تراز ، لوله ای از نی بوده که وسط آن سوراخی بزرگ و در هر سر آن سوراخی کوچک متصل به طنابی داشته . دو نفر هر سر طناب را روی یک قطعه چوبی مدرج نگه می داشتند. سپس نفر سوم با کاسه از سوراخ وسط نی آب می ریخت. اگر آب از هر کدام از سوراخ های دو سر به میزان نامساوی می ریخت ،سر طنابی که بالاتر قرار گرفته بود را قدری پایین میاوردند تا آب به میزان یکسان از دو سر تخلیه شود. اندازه بین سر چوب و محل قرار گرفتن طناب ، اختلاف ارتفاع بین دو نقطه بود.

بعدها از تراز شیشه ای که دارای حبابی بود استفاده شد.

ساخت تراز

در سال های بعد ، کارخانه های سازنده تجهیزات نقشه برداری با تعبیه یک یا دو عدد تراز در کنار دوربین این امکان را فراهم آوردند که وقتی حباب تراز در وسط است ، محور نشانه روی دوربین نیز افقی گردد. بدین ترتیب با حرکت محور نشانه روی یک سطح افقی در فضا ایجاد شود. با کم کاین محور اختلاف ارتفاع بین دو نقطه اندازه گیری میگردد. بدین ترتیب ترازهای اپتیکی (optical level) تولید گردید. این تراز ها بر روی سه پایه نصب و با سه پیچ تنظیم محور نشانه روی دوربین بصورت افقی قرار میگرفت و با حرکت سمتی دوربین ، صفحه ای افقی در فضا ساخته میشد.

دستگاه های ترازیاب فقط قادر به ایجاد یک میدان افقی در فضا بودند. برای تعیین اختلاف ارتفاع نقاط از قطعات مدرج شده چوب که همان شاخص ها می باشند ، استفاده شد.

با اضافه نمودن یک صفحه مدرج افقی به دوربین امکان اندازه گیری زاویه افقی بین دو امتداد در روی زمین به این وسیله اضافه گردید.

اجزاء ترازیاب

یک دستگاه نیوو از چند قسمت تشکیل شده است :

• تلسکوپ
• ترازها
• صفحه مدرج زاویه افقی
• پیچ های تنظیم ترابراک
• کمپانساتور